Thursday, August 5, 2010

বিজ্ঞান, প্রযুক্তিবিদ্যা আৰু সাংস্কৃতিক ঔপনিৱেশিকতাবাদ কিছু প্রসংগ ।

-পংকজ বৰা
নৰৱে'জিয়ান বিজ্ঞান আৰু প্রযুক্তিবিদ্যা বিশ্ববিদ্যালয়, নৰৱে'
________________________________________

বিজ্ঞান হ'ল কোনো এটা বিষয়বস্তুৰ ওপৰত পদ্ধতিগত ভাৱে কৰা পুংখানুপুংখ অধ্যয়ন আৰু তাৰ পরা উপলব্ধ বিশেষ জ্ঞান. সমগ্র প্রক্রিয়াটোক কোৱা হয় বৈজ্ঞানিক গৱেষণা। যুক্তিগত ভাৱে কৰা বিজ্ঞানসন্মত চিন্তা আৰু গৱেষণা কৰা লোক সকলেই বিজ্ঞানী। বিজ্ঞানী হ'বৰ বাবে বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উচ্চ ডিগ্রীৰ প্রয়োজন নাই। ইয়ার বাবে প্রয়োজন যুক্তিগত ভাৱে চিন্তা কৰিব পৰা এটা সৃষ্টিশীল মন। সেই হিচাপে গাঁওৰ এজন অনাক্ষৰী ব্যক্তিও বিজ্ঞানী হ'ব পাৰে । বিজ্ঞানো হ'ল একপ্রকাৰৰ কলা। বহুতেই ভাৱে বিজ্ঞানৰ জগতত সৃষ্টিশীলতাৰ কোনো স্থান নাই। এইখিনিতে মই বিশ্বৰ প্রসিদ্ধ পদার্থ বিজ্ঞানী ৰিচার্ড ফে'নমেনৰ এটা উক্তি উল্লেখ কৰিব খুজিছো- 'The test of all knowledge is experiment. Experiment is the sole judge of scientific 'truth'. But what is the source of knowledge? Where do the laws that are to be tested come from? Experiment, itself, helps to produce these laws, in the sense that it gives us hints.But also needed is imagination to create from these hints the great generalizations —to guess at the wonderful, simple, but very strange patterns beneath them all." যুক্তি আৰু পদ্ধতিগত পৰীক্ষা নিৰীক্ষাৰ আধাৰত প্রতিস্থিত বিজ্ঞানত সৃষ্টিশীল মনৰ ভূমিকা কি নিচ্ছয়কৈ উপ্লব্ধি কৰিব পৰা যায়। যুক্তিপুর্ণ ভাৱে নতুন কিবা এটা চিন্তা কৰা্টো আচলতে একপ্রকাৰৰ কলা।

বিজ্ঞানসন্মত পুংখানুপুংখ অধ্যয়নৰ পরা উপলব্ধ বিশেষ জ্ঞানৰ প্রায়োগিক দিশটো হ'ল প্রযুক্তি। প্রযুক্তিৰ সহায়ত সমাজৰ কামত লগা বিভিন্ন আহিলা-পাতি, যন্ত্র বা সঁজুলি বা কিছুমান পদ্ধতি উদ্ভাৱন কৰা হয়, যি সমাজক প্রগতিৰ দিশত আগবঢ়াই লৈ যাব পাৰে। প্রযুক্তিৰ বিৱর্তনীয় ইতিহাস অধ্য্য়ন কৰিলে দেখা যায় যে স্থানীয় ভাৱে উপলব্ধ সম্পদৰ উপযুক্ত প্রয়োগেৰে স্থানীয়লোকসকলৰ জীৱনধাৰণৰ মান উন্নত কৰা বা সামাজিক প্রয়োজন পুৰণ কৰা। প্রস্তৰ যুগত আদিম মানুহে শিলৰ আঁহিলা বনাবলৈ শিকাৰ পৰাই প্রযুক্তিৰ বিকাশ আৰম্ভ হয়। মানুহে সমাজ পাতি, খেতি বাতি কৰিবলৈ লোৱাৰ পৰা আৰু কিছু প্রযুক্তিগত উন্নয়ন হয়। কিন্তু তেতিয়ালৈকে কোনো আনুস্থানিক বিজ্ঞান নাছিল। তেতিয়া মানুহে প্রকৃতিৰ পৰা শিকিছিল আৰু নিজৰ সৃষ্টিশীলতাৰ ব্যৱহাৰ কৰি আদিম প্রযুক্তিৰ উদ্ভাৱন কৰিছিল। ৰেনেঁছাৰ পাছৰে পৰা বিশ্বৰ আগশাৰীৰ জাতি সমুহে বিজ্ঞান আৰু প্রযুক্তিৰ বিকাশক বিশেষ ভাৱে প্রাধান্য দিবলৈ ল'লে। দুখনকৈ বিশ্বযুদ্ধই এই প্রক্ৰিয়াটোক অধিক ত্বৰাণ্বিত কৰি তোলে।

এতিয়া আঁহো আজিৰ সময়লৈ। আমি আজি এখন বিজ্ঞান প্রযুক্তিৰ অনবদ্য অৱদানেৰে বিধৌত এখন স্বাস্যন্দকৰ পৃথিৱীত বসবাস কঁৰো। হাতে হাতে ম'বাইল ফ'ন, ইন্টাৰনেট, চেটেলাইট টেলিভিছন, বিলাসী গাড়ী ইত্যাদি। কিন্তু আটাইতকৈ ভয়াবহ কথাটো হৈছে প্রযুক্তিৰ অপব্যৱহাৰ। বিশেষকৈ অন্নুনত আৰু উন্নয়নশীল দেশসমূহত প্রযুক্তিৰ অপব্যৱহাৰ ব্যাপক ৰূপত দেখা পোৱা গৈছে। প্রযুক্তিৰ অপব্যৱহাৰৰ এই প্রসংগটো দুটা শব্দৰে প্রকাশ কৰিব পাৰি-সংস্কৃতি আৰু শিক্ষা। আমদানিকৃত প্রযুক্তি এটা ব্যৱহাৰ কৰিব জনাকৈ প্রয়োজন হোৱা উপযুক্ত শিক্ষা আৰু সংস্কৃতিক মুল্যবোধৰ অভাৱ এই সমাজ সমুহত উপ্লব্ধি কৰিব পাৰি। এইবিলাক সমাজত এনে প্রযুক্তিগত উন্নয়ন সমূহক ফে'ছন হিচাপেহে ব্যৱহাৰ কৰা দেখা যায়। আছলতে আজিও এই সমাজ সমূহ সাংস্কৃতিক ঔপনিৱেশিকতাবাদৰ নামান্তৰ মাথোন। পুজিবাদী দেশৰ বহুজাতিক গোষ্ঠী সমূহৰ কঁৰাল গ্রাসত পৰি তেঁওলোকে যি খাবলৈ কয় তাকে খোৱা, যি পিন্ধিবলৈ কয় তাকে পিন্ধা, কি কৰিবলৈ কয় তাকে কোৱা এটা স্বভাৱত পৰিণত হৈছে। আমি থলুৱা প্রযুক্তিৰ বিকাশত ব্যর্থ হৈছো অতি শোচনীয় ভাবে। আজই অসমৰে এখন ভিতৰুৱা গাঁওৰ স্কুলীয়া ছাত্রৰ হাতে হাতে হাজাৰটকীয়া ম'বাইল ফ'ন, ঘৰে ঘৰে চেটেলাইত টিভি, কম্পিউটাৰ আদি। কিন্তু আজিও আমি এলান্ধুকলীয়া নাঙ্গলটোৰে বছৰটোৰ এটা খেতি কৰি পেটে ভাতে খায় জীয়াই আছো। যি সময়ত আমি লাহ বিলাহৰ সকলো প্রযুক্তিগত উপাদান হকে বিহকে আঁকোৱালি লৈছো, আমার ইমানো সৃষ্টিশীলতাৰ অভাৱ হ'লনে যে আমি এটা উন্নত নাঙ্গল সাজি লব পৰা নাই? আমি ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা নাই আমাৰ চৌপাশৰ সম্পদসমূহ, আমাৰ বুদ্ধিমত্তা,সৃষ্টিশীলতাক? আমাৰ সমাজৰেই শিক্ষানুস্থান সমূহৰ পৰা শিক্ষা গ্রহণ কৰি ওলাই যোৱা ব্যক্তিৰ শ্রম আৰু বুদ্ধিমত্তাক ব্যৱহাৰ কৰি আমাৰেই সম্পদৰ আধাৰত প্রযুক্তি বিকাশ ঘটায় আমাকেই বেছি লুণ্ঠনৰাজ চলাইছে। এয়াই সাংস্কৃতিক ঔপনিৱেশিকতাবাদ।খাটি অসমীয়াত ক'বলে গ'লে ' তোমাৰ ঘৰৰ বাহ-গাজ, তাৰে নি কৰো খৰিছা; তোমাকে সলাই ধান ডোন নিও কথাটো জানো মন কৰিছা?

ইউৰোপত এতিয়া ফুটবলৰ জ্বৰ, কোনে মাৰিব শেষ হাঁহি, ?

ইউৰোপত এতিয়া ফুটবলৰ জ্বৰ, কোনে মাৰিব শেষ হাঁহি, ?

-পংকজ বৰা

__

খন মহাৰণ, ৩২ খন দেশৰ ৭৩৬ জন খেলুৱৈ। সমগ্র বিশ্বৰ কৌটি কৌটি অনুৰাগী। ১১ জুনত আৰম্ভ হোৱা এমহীয়া এই মহাযুদ্ধৰ অন্তিম দিনলৈ আৰু মাত্র কেইটামান মূহুর্ত। এই এমাহ ধৰি সমগ্র ইউৰোপত উত্তেজনা। ৰাস্তাই ঘাটে, হাতে- বজাৰে , অফিচ-কাছাৰীত সকলোৰে মুখে মুখে সৰৱ আলোচনা। ফুটবল জ্বৰৰ উত্তাপত ইউৰোপীয় অর্থনীতিৰ মন্দাৱস্থা সম্পর্কীয় গুৰুত্বপুর্ণ বিষয়ো তল পৰি ৰৈছে এতিয়া। এয়াই ইউৰোপ ফুটবল উন্মাদনা। ঐতিহাসিক ভাবেও ফুটবল আৰু ইউৰোপ সমন্ধ অনেক। প্রাচীন গ্রীচ আরু রোমত ফুটবল খেলৰ আৱিৰ্ভাব হৈছিল বুলি উমান পোৱা যায়। আধুনিক ফুটবলৰো বিকাশ হৈছিল ইংলেন্দত। শেষ মূহুর্তত দুখন ইউরোপীয় দেশ ফাইনেলত উপনীত হোৱা পাছৰে পৰা উত্তেজনা বৃদ্ধি পাইছে হাজাৰগুণে।


ফুটবল বিশ্বকাপ চলি থকা এই মাহতেই মই ইউরোপর কেইখন মান দেশলৈ ভ্রমন কৰিছিলো। ১৫ জুন পৰা ২৫ জুনলৈ মই এটা বিশেষ পাঠ্যক্রমত অংশগ্রহণ কৰিব বাবে ইংলেণ্ড কে'ম্ব্রিজ আৰু লণ্ডনত আছিলোগে। কে'ম্ব্রিজ পাঠ্যক্রমত অংশগ্রহণ কৰিব বাবে ১৮ খন দেশ ১৮ জন যুৱ- বিজ্ঞানী/গৱেষক আহিছিল। তাৰ উপৰিও বিশেষজ্ঞ প্রশিক্ষক হিছাপে আহিছিল বিশ্বৰ আন কেবাখনো দেশ কেবাজন প্রখ্যাত বিজ্ঞানী । আমি সকলোৱে আছিলো বিশ্ববিখ্যাত চেঙ্গাৰ জিন'ম চেন্টাৰৰ অতিথি গৃহত।।৩০ বজা পৰা মাজৰাতি ১২ টা পর্য্যন্ত কাম ব্যস্ততা। তাৰ মাজতেই সকলোৱে খবৰ ৰাখিছে ফুটবল বিশ্বকাপ।। নিজৰ নিজর দেশ দল খেলাক লৈ সকলোৰে ঊৎসাহ উদ্দীপনা। কেতিয়াবা দুখন প্রতিদ্বন্দী দেশৰ খেলাৰ সময়ত সেই দুখন দেশৰ পরা অহা আমাৰ বন্ধু দুজনৰ মাজত ধেমেলীয়া তর্ক-যুদ্ধ। মই আছিলো সকলোবোৰে দর্শক, কাৰণ মোৰ নিজ দেশ ভাৰত ১.২ বিলিয়ন জনসঙ্খ্যাৰ পৰা ১১ জনীয়া এটা ফুটবল দল আজিলইকে নোলাল। কিয় নাই ভাৰতীয় ফুটবল দল, এই লৈ বহুতবাৰ সহযোগী সকল অনুসন্ধিৎসাৰ সন্মূখীন হৈছিলো। তথাপিও কোনপধ্যে পাছপৰি থকা বিধৰ নাছিলো। আবেলি সময়ত গই ফুটবলটো হাত্ত লৈ সকলোকে খেলিবৰ বাবে মাতি আনিছিলো। অ'ষ্ট্রিয়াৰ ভিয়েনা চহৰৰ তৰুণী বিজ্ঞানী কাৰামেন আৰু চীনৰ বেইজিং চহত কর্মৰত ব্রিটিছ তৰুণী গৱেষিকা জেনিফাৰৰ বিধংসী ফুটবল শৈলীত বাৰে পতি লুটি খাই পৰিছি্লো মই, চিলিৰ যুৱ বিজ্ঞানী হাইমে' আদি। নিউজিলেণ্ড অধ্যাপক ডেভিদ মার্কি আছিল এখোপ চৰা। প্রতিদিন তেঁওৰ বকৃত্তা আগে পাছে নিজ দেশ নিউজিলেণ্ডৰ সমর্থনত দুখনকৈ পাৱাৰ পইন্ট স্লাইড্ অন্তঃর্ভুক্ত কৰিছিল। তেঁও নিজেও এজন দুর্দান্ত গ'লৰক্ষক। আমাৰ সন্ধ্যা প্রীতি খেলবোৰত তেঁও প্রতিভাৰ নিদর্শণ দাঙ্গি ধৰিছিল। এইবোৰে ব্যস্ত কর্মসূচীৰ মাজতো সকলোকে আমোদ যোগাইছিল।। কেতিয়াবা ইংলেণ্ড, ব্রাজিল বা আৰ্জেন্টিনা খেল থাকিলে লেব'ৰেটৰী কাম সাময়িক ভাৱে স্থগিত ৰাখি হাভার্ড মেডিকেল স্কুল, আমেৰিকাৰ বিজ্ঞানী ইয়ান চানবেৰী নেতৃ্ত্বত অথিতি গৃহৰ কমন ৰুমলৈ সকলো ঢাপলি মেলিছিলো। ব্যতিক্রম আছিল ব্রাজিলৰ প্রতিনিধি বয়স্ক মহিলা বিজ্ঞানী এলিজাবে'থ। তেঁও ফুটবলক লৈ অলপো উৎসুক নাছিল, তেঁও সকলো সময়তে বিজ্ঞান লৈয়ে ব্যস্ত আছিল। কেবাদিনো দেখিছিলো Sanger Institute বিশাল সভাগৃহত কাম মাজতো কিছুমান খেলৰ চলন্ত বিৱৰণী প্রচাৰৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল। মুঠৰ ওপৰত সকলোৱে ফুটবলক লৈ অত্যুৎসাহী।
কোনে মাৰিব শেষ হাঁহি, ? ৰাতিপুৱা ৮ আতাইতকৈ আমোদজনক কথাটো আছিল আমাৰ মাজত আছিল প্রাইকেইখন দেশৰেই প্রতিনিধি ব্যস্ত কাম মাজতো European Bioinformatics Institute (EBI) আইৰিছ যুৱ বিজ্ঞানী এন্ট'ন এনৰাইট্ বিশেষ উদ্যোগত লেব'ৰেটৰীৰ ভিতৰতে মাল্টিমেডিয়া প্রজেক্টৰৰ সহায়ত কিছুমান উল্লেখনীয় খেলৰ চলন্ত উপভোগৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল

১০ দিন কে'ম্ব্রিজত কটোৱা পাছত মই লণ্ডন মহানগৰীত আছিলো ৩ দিনৰ বাবে। মহানগৰী খনৰ অলিয়ে গলিয়ে দেখিছিলো ইংলেণ্ডৰ পতাকা। যুৱক যুৱতী বোৰে ৰুণী, মে'ছি বা কাকাৰ স্পর্টিং পিন্ধি ঘূৰি ফুৰিছে। ৰাজপথত য'তে ত'তে প্রতিস্থা কৰিছে বৃহৎ LCD স্ক্রীণ। ডেকা-বুঢ়া সকলোৱে ৰাজপথত একেলগ হৈ খেল উপভোগ কৰিছে। ২৮ জুন,২০১০। পুৱাৰে পৰা লণ্ডন চুকে কোনে তুমূল উত্তেজনা। ইংলেণ্ড মুখামুখি হ'ব জার্মানীৰ। আবেলি ২ বজা মানৰ পৰা সদাব্যস্ত লণ্ডনৰ ৰাজপথ খালি হৈ গ'ল। ক'ৰবাত এখন দুখন গাড়ী, দুই এজন মানুহ।মইও লণ্ডনৰে নহয় বিশ্বৰে এটা ৰঙচঙীয়া ৰাজপথ পিকাডেলী চার্কাছত উপস্থিত হ'লো। স্তব্ধ হৈ গৈছিল সদাব্যস্ত পিকাডেলী চার্কাছ। সকলোৰে চকু ৰাস্তা বিভিন্ন স্থানত ওলমি থকা বৃহৎ LCD স্ক্রীণবোৰত। বিবিচি তথ্য অনুসৰি সর্বকালৰ সকলো অভিলেখ ভংগ কৰি ১৯.২ মিলিয়ন দর্শকে এই খন তেঁওলোকৰ চেনেলটো জৰিয়তে উপভোগ কৰিছিল। কিন্তু অঘতনটো ঘটিল! ৪-১ গ'লত ইংলেণ্ড পৰাস্ত হ'ল জার্মানীৰ হাতত। হায় ৰুণী ! কান্দোনত ভাগি পৰি্ল অনেকজন। মর্মাহত হৈ গাৰ কাপো খুলি ৰাজপথত স্নান কৰি্লে কিছু ফুটবল বলীয়া সমর্থকে। বহুতেই গুৱাল গালি পাৰিলে মিলিয়ন পাউণ্ড উপার্জন কৰা তাৰকা খেলুৱৈক। মোৰ মনত পৰিল এন্ট'ন এনৰাইটে কে'ম্ব্রিজত থাকোতেই ৰসিকতা কৰি কোৱা এষাৰ কথা "লণ্ডনৰ এখন সাধাৰণ হাইস্কুলৰ ফুটবল প্রশিক্ষক এজনে কে'ম্ব্রিজ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এজন অধ্যাপকতকৈ দহগূন বেছি দৰমহা পায়। " । এয়েই বিচিত্র ফুটবল , এয়েই ফুটবলৰ মহিমা।


লণ্ডনৰ পৰা ২৯ তাৰিখে মই মোৰ কর্মস্থলী নৰৱে'লৈ বুলি ৰাওনা হ'লো লণ্ডন হিথ্র' এয়াপ'র্টৰ পৰা । দুর্ভাগ্যবশতঃ নেডাৰলেণ্ডছৰ ৰাজধানী আমাষ্টাৰ্ডাম এয়াৰপ'র্টত মই মোৰ নৰৱে' সংযোগী উৰণখন ধৰিব নোৱাৰিলো। মোৰ পাছৰ উৰণখনলৈ মাজত ১০ ঘণ্টা। গতিকে মই আমাষ্টাৰ্ডাম মহানগৰী খন পাক এটা মাৰো বুলি ভাবিলো। এয়াৰপ'র্টৰ পৰা দ্রুতবেগী ট্রেইনত গৈ ২০ মিনিট পাছত আমাষ্টাৰ্ডাম মহানগৰীত উপস্থিত হ'লো। একেই পৰিৱেশ। ৰাস্তাই ঘাটে ভিন্নৰঙ্গী পতাকা, ফুটবল, আৰু ফিফা ট্র'ফীৰ আৰ্হি। ইউৰোপ ব্রাজিল বুলি পৰিছিত নেডালেণ্ড ফুটবলৰো বর্ণিল ইতিহাস আছে। এদিন পাছতেই কোৱার্টাৰফাইনেল খেলত নেডালেণ্ডছ মুখামুখি হ'ব বিশ্ববিজয়ী ব্রাজিলৰ। ইয়াৰ আগতেও নেডালেণ্ডছ দুবাৰকৈ ১৯৭৪ আৰু ১৯৭৮ চনত ফাইনেলত উপনীত হৈছিল যদিও, শেষ হাঁহি মাৰিব নোৱাৰিলে। সকলোৰে আশা, এইবা অন্ততঃ পূৰণ হ'ব সেই অপূর্ণ আশা।


ফুটবল জ্বৰত আক্রান্ত আমাষ্টাৰ্ডাম মহানগৰীত ৫ ঘন্টা কটায় মই এয়াৰপ'র্টলৈ উভতি আহিলো। আহি দেখো এয়াপ'র্ট বাহিৰত এটা বৃহৎ পেভেলিয়ন সদৃশ পেণ্ডেল। তাৰ বিপৰীত দিশে ব্যস্ত ৰাস্তা আনটো দিশে এখন বৃহৎ LCD স্ক্রীণ। একেলগে ৫০০ লোকে বহি ষ্টেডিয়ামত বহি চোৱা নিচিনা এক আয়োজন। মইও গই জাপান আৰু পাৰাগুৱে মাজ খেল খন চালো। লাহে লাহে মো উণ সময় হোৱাত মই এয়াৰপ'র্ট ভিতৰলৈ ৰাওনা হ'লো।


নৰৱে'ৰ নিজৰ জাতীয় দলে বিশ্বকাপ খেলা নাই যদিও ইয়াটো ফুটবল প্রীতি কম নহয়। এতিয়া সকলোৰে চকু ১১ জুলাই ফাইনেল খেলৰ ওপৰত। দুখন ইউৰোপীয়ান দেশ মুখামুখি হ'ব মহাৰণত। সকলোৰে উত্তেজনা -"কোনে মাৰিব শেষ হাঁহি ?"।